Mostrar mensagens com a etiqueta Infainç. Mostrar todas as mensagens
Mostrar mensagens com a etiqueta Infainç. Mostrar todas as mensagens

terça-feira, 25 de março de 2008

Chamadeiros de Infainç



Infainç ye ua aldé de l cunceilho de Miranda de l Douro, adonde se fala mirandés i adonde ls chamadeiros se formórun nessa lhénga. Por esso neilha se aperséntan. Esta lista de chamadeiros ampeçou a ser feita por mi, Amadeu Ferreira, cun assento na recuolha de l Pe. Moisés Pires, natural de Infainç i puosta ne l sou Pequeno Vocabulário Mirandês-Português. Essa purmeira lista fui apuis cunfirmada i acrecentada por Carlos Ferreira que an Janeiro de 2008 stubo an Infainç cun bárias pessonas dalhá i que alhá bíben [nun tengo eiqui l nome deilhas, mas han de acá benir un die destes].




Aila (Cruç de Bal d’)
Almas de la Rodielha (Las)
Almofalha [ou Mofalha]
Alto de Basielho
Baixo (Monte)
Baixo de Nabriu
Bal Carbalho (Cruç de)
Bal Carbalho (Lhastras de)
Bal Carvalho
Bal d’Aila (Cruç de)
Bal de Breia
Bal de Glina
Bal de l Puorto
Bal Grande
Balantin (Balhe de l)
Balhe Campos
Balhe de l Balantin
Balhe de l Lhameirico
Balhe de l Scobal
Balhe de las Perdizes
Balhe de Nuossa Senhora
Balhe Grande
Balhe Monge
Barrocales
Basielho
Basielho (Alto de)
Batalha (Fuonte)
Batalha (Lhinares de Fuonte)
Beiga
Bibal (Ourrieta)
Bielhas (Binhas)
Bincosa
Binha
Binhas Bielhas
Bogarro
Boubon
Brabiu
Breia (Bal de)
Breta
Breta (Camino de)
Breta (Carrasca de)
Breta (Cruç de)
Cabada
Cabeça Carrasco
Cabeço de las Cidras
Caldeirico
Camino de Breta
Campos (Balhe)
Canda (Cruç de la)
Canho
Canho (Cruç de l)
Canho (Molino)
Capitana
Carbalho (Bal)
Carbalho (Cruç de Bal)
Carbalho (Lhastras de)
Carrapatales
Carrasca de Breta
Carrasco (Cabeça)
Caseta
Castelhanas (las)
Castelhanos
Castrelhouço
Chequeiros (Lhagona de ls)
Cidras (Cabeço de las)
Corbaceira
Cruç de Bal Carbalho
Cruç de Bal d’Aila
Cruç de Breta
Cruç de l Canho
Cruç de l Prado
Cruç de l Redundal
Cruç de l Sartigalho
Cruç de l Sartigalho
Cruç de la Canda
Cruç de la Rodielha
Cruç de ls Pocicos
Cruç de Paula
Cunceilho (Fuonte l)
Cuoba
Figueiras
Freznicos
Frezno (Ourrieta)
Fuonte Batalha
Fuonte Batalha (Lhinares de)
Fuonte l Cunceilho
Fuonte Seca
Garbancinas (Picon de las)
Garima
Gato (Peinha l)
Glina (Bal de)
Grande (Bal)
Grande (Balhe)
Grande (Ourrieta)
Guerra (Ourretica la)
Lhagona de l Quadro
Lhagona de ls Chequeiros
Lhagonielhas
Lhamedeiros
Lhameirico
Lhameirico (Balhe de l)
Lhastras
Lhastras de Bal Carbalho
Lhatas
Lhinares de Fuonte Batalha
Malacate (Poço de l)
Manjona
Margalho (bárrio)
Marmolina
Mina
Minas
Mofalha
Molino de Canho
Monge (Balhe)
Montalto
Monte
Monte Baixo
Muola
Nabriu (Baixo de)
Ouro (Poço l)
Ourretica la Guerra
Ourrieta Bibal
Ourrieta Grande
Ourrieta l Frezno
Palheiros
Palo (Puonte)
Paneira
Pardala
Paula (Cruç de)
Peinha l Gato
Perdizes (Balhe de las)
Pereiros (Los)
Pertadura
Piçarras
Picarreijo
Picon de las Garbancinas
Pilaca
Pilones
Pilos (Los)
Pimpareles
Pisones
Pocicos (Cruç de ls)
Poço de l Malacate
Poço l Ouro
Praça
Prado
Prado (Cruç de l)
Pruoba (Puonte la)
Puonte la Pruoba
Puonte Palo
Puorto
Puorto (Bal de l)
Quadro (Lhagona de l)
Quintana
Rebulheira
Redundal (Cruç de l)
Ribeira [an Infainç quier dezir l Riu Frezno i toma ls nomes de ls sítios por adonde passa: ribeira de Balantin, de la Pina, de l Puorto, de la Garima, etc.]
Ribeirina
Rodelhica
Rodelhon
Rodelhones
Rodielha
Rodielha (Cruç de la)
Rodielha (Las Almas de la)
Sagrado
San Bortelamei
San Pelais
San Roque
San Sabastian
Sartigalho (Cruç de l)
Sartigalho (Cruç de l)
Scobal
Scobal (Balhe de l)
Seca (Fuonte)
Senhora (Balhe de Nuossa)
Sierra (Trás la)
Spinhones
Teixoneira
Telas / Stelas (Las)
Torre
Touçon
Touro
Trás la Sierra
Trumadal
Xareta



Ourganizaçon de Amadeu Ferreira

sexta-feira, 14 de setembro de 2007

Infainç [1]




L chamadeiro Infainç – aldé de l cunceilho de Miranda de l Douro, çtrito de Bergáncia - fui studado por José Leite de Vasconcellos, que saca la seguinte cunclusion: «A melhor base para o estudo do etymo da palavra é a moderna fórma Eifanhez; todavia nada posso dizer sobre elle.» (VASCONCELLOS, 1900-I, 86). Anque nada haba abançado, hai algues andicaçones dadas por este outor que son amportantes, subretodo quanto a las bárias formas que la palabra ten apersentado. Tamien Joseph-Maria Piel studou este chamadeiro i abaixo apersentamos la sue splicaçon.
Quanto a la forma mirandesa, diç J. Leite de Vasconcellos que tanto ye Infanheç cumo Eifanheç. Moisés Pires, nacido ne l lhugar, acrecenta que tamien son ousadas las seguintes formas, an mirandés: Ifainç, Ifanheç, Eifainç, Einfainç, Einfanheç, Infainç, Infanheç, Anfainç, Anfanheç, (PIRES, 2004). Este mesmo outor aforma-mos tamien que las pessonas de la tierra son coincidas cumo Rifanheiros, adonde se manten la palhatalizaçon. You mesmo yá tengo oubido a pessonas, que nun son dessa tierra, las formas Faneç i Fanheç, an spressones cumo, onte stube an Faneç.
Diç J. Leite de Vasconcellos que las formas mais ousadas, an pertués, éran (na fin de l seclo XIX) Ifaneç, Infanes i, mais antigamente, Ifanez.
De todas las formas diç Moisés Pires que la mais ousada ye Infainç i fui esta la cunsagrada pula COLM (Convenção Ortográfica da Língua Mirandesa). Nun deixa de ser antressante registrar que haba sido cunsagrada ua forma que, quanto al eissencial, nun ye mirandesa: nun guardou la palhatalizaçon que, yá lo dezira J. Leite de Vasconcellos, era la mais mirandesa; usa ua palabra ampeçada por in- átono, l que nun quadra culas regras de la fonética mirandesa que, nesses casos, ye siempre an-. [Nota agora acrecentada al studo publicado na Brigantia: a nun ser que essa forma i Infainç puoda ser splicada porque la purmeira sílaba haberá sido tomada cumo tónica, o que será defícele yá que essa lheitura nun se mantubo]
Ne ls decumientos que cunsultei aparécen-mos las seguintes formas: Ifaneis (1211); Fanez (1220), Fanex (1220); Yfanez (1232); Fanez (1232); Ifanez (1246); Yfanez (1257); Ifanes (1258); Yffanes (1298); Iffanes (1310 i 1311); Yfanes (1311); Yffanes (1311); Ifanez (1528); Iffanez (1532); Infanes (1538).
De las bárias formas decumentadas hai que sacar las seguintes cunclusiones: todas acában an –ez (es), l que ampon l’eideia de se tratar dun patronímico, quier dezir, chamadeiro que ben dun nome de pessona; ne ls quatro decumientos mais antigos solo an un l nome aparece cun i- ne l ampeço, yá que la forma cun y- ne l ampeço tamien aparece an decumiento que ten la forma sien el, nun sendo stranho cuncluir que la forma Fanez era la mais ousada pus ye la que aparece siempre an decumientos feitos na region, adonde l nome era melhor coincido; l ampeço por in- solo aparece yá ne l seclo XVI. Cuido que se trata de andicaçones eissenciales para studar l chamadeiro. Hai inda que aceitar la cunclusion de José Leite de Vasconcelos (1900-I, 86) de que la melhor forma para studar la palabra ye aqueilha que aparece cun palhatalizaçon: ye essa la forma que aparece siempre an mirandés ne l tiempo an que el faç l sou studo; ye tamien assi que aparece ne l nome que le dan a las pessonas que bíben nesse lhugar, Rifanheiros. Hai, assi, que cuncluir que la palhatalizaçon fui perdendo fuorça antre l seclo XIX, quando Vasconcelos la studa, i ls nuossos dies. I digo perder fuorça, porque eilha inda se manten cunsante anforma Moisés Pires (2004). Acrecento que, segundo Machado (20033), solo mos aparece este chamadeiro cun este nome an Pertual, anque este outor nada mais faga do que trascribir a José Leite de Vasconcelos i a Joseph-Maria Piel.
Antes de mais, cuido que ye de seguir la splicaçon patronímica dada por Joseph-Maria Piel, que eiqui deixo tal i qual cumo ye citado por Machado (2003): «Piel admite origem germânica -fan-ici de *-fanus, gót. fana-, encontrando dificuldades na identificação do elemento i-. A consevação do -n- intervocálico resulta, segundo o mesmo autor, de que aquela área linguisticamente sempre pertenceu e pertence à região leonesa (O Instituto, vol. 56, p. 699 e 58, p. 167)». Ramón Menéndez Pidal apersenta-mos ls chamadeiros Fano an Biçcaia i an Stúrias (MENÉNDEZ PIDAL, 1926, 223), i ls nomes Alvar Fañez, que yá aparece ne l Cantar de Mio Cid, de l anho 1140 i Fanniz, de l anho 978 (MENÉNDEZ PIDAL, 1926, 51). Podemos dezir que al nome Fano ou Faño se acrecentou l sufixo –ici, que andica perténcia (vila de Fano), cumo diç Joseph-Maria Piel i se bei ne l nome arriba citado Fanniz; ou –ez que, an giral, ye l modo de ls germánicos andicáren la filiaçon (cumo an Anriquez, filho de Anrique; Martinez, filho de Martim), an que Fanez ou Fañez será filho de Fano ou Faño. Puls nomes que eiqui apersentamos, bemos que tanto podie aparecer sin palhatalizaçon (Fano) cumo cun palhatalizaçon (Faño ou Fanno). Tamien an Sturias se manten l chamadeiro Fanes, que ye antendido cumo antropónimo (GARCÍA ARIAS, 2000, 159 i 427).
Falta splicar l prefixo d’ampeço de la palabra, que aparece culas formas ei / an ou i / in, cunsante la palabra steia an mirandés ou an pertués i lhatin. Cuido que stamos delantre de algo que quedou de la perposiçon de ou in, ousadas nas frases an que aparece la palabra: de / d yFañez ou de in (villa dy) Fañez. Zde mui cedo essas perposiçones se haberan ajuntado a la palabra, anque muita beç la palabra apareça sien essas perposições cumo arriba se deixou dezido. La mudança de i- para –ei ou de in- para an- ou ein- ten a ber culas regras de la lhéngua mirandesa.
Podemos, assi, cuncluir que l chamadeiro Infainç ben de l nome godo Fanus ou Fannus, que haberá sido l sou fundador ou possuidor. Esse nome tanto se poderá haber formado apuis la chamada «recunquista», cumo benir yá de l tiempo an que ls godos eiqui assentórun, antre ls seclos V-VII. Esta segunda heipótese parece-me la mais cierta i puode ser cunfirmada cun outros possibles topónimos godos i de ourige árabe que eisísten nesse lhugar. Cuido que ua cunclusion mais assente quanto a la era de l chamadeiro quier mais studos subre la toponímia de la tierra de Miranda. An qualquiera caso stamos delantre dun chamadeiro mui antigo an que la mantenéncia amostra la cuntinidade de pobamiento, i que yá tenerie giente hai un par de anhos quando D. Çáncio I le dou esse lhugar al Mosteiro de Moreiruola.

Amadeu Ferreira (2006)


Nota
Esta nota subre l chamadeiro Infainç, corresponde a la pequeinha parte dun studo [“L Cielo por un Cachico de Tierra. L’antrada de ls frailes de Moreiruola na Tierra de Miranda, an 1211”], que publiquei na rebista Brigantia, ne l númaro special dedicado al sou fundador i purmeiro diretor, Pe. Belarmino Afonso.
Por facelidade de lheitura tirei-le todas las notas i ua parte de las referéncias bibliográficas, que poderan ser cunsultadas nessa publicaçon
.